රාජගිරියේ අරියඥාණ හිමි බිරිඳ, දරුවා, ස්වාමිපුරුෂයා, මුණුබුරා, මිණිබිරිය ධර්මරත්නය සේ දකින්න යැයි අධර්මයක් පැවසීම

වක්කලිය, කම් නැත. මේ කුණුකය දැකීමෙන් තොපට කවර වැඩෙක් ද? වක්කලි යමෙක් ධර්මය දකී නම් හේ මා දකියි, යමෙක් මා දකී නම් හේ ධර්මය දකියි. වක්කලි, දහම් දක්නේ මා දකියි, මා දක්නේ දහම් දකී. වක්කලි ඒ කිමැයි හඟිවු ද? රූපය නිත්‍ය හෝ වේ ද? අනිත්‍ය හෝ වේ ද? යි. වහන්ස, අනිත්‍ය ය.

යමෙක් අනිත්‍ය නම් එය දුක් හෝ වේ ද? සුව හෝ වේ ද? යි. වහන්ස, දුක් ය.

යමෙක් අනිත්‍ය නම් දුක් නම් පෙරළෙන සැහැවි නම් එය “තෙල මගේ ය, තෙල මම් වෙමි, තෙල මාගේ ආත්ම” යි දක්නට සුදුසු දැ යි? වහන්ස, මෙය නො වේ ම ය.

වේදනාව ... සංඥාව ... සංස්කාර ... විඥානය නිත්‍ය හෝ වේ ද? අනිත්‍ය හෝ වේ ද? යි වහන්ස, අනිත්‍ය ය ... තෙල මාගේ ආත්ම යි (දක්නට සුදුසු දැ යි?) වහන්ස, මෙය නො වේ ම ය.

වක්කලිය, එහෙයින් මෙහි ලා මෙසේ දක්නා ශ්‍රැතවත් ආර්යශ්‍රාවක රුපයෙහිත් කලකිරෙයි, වේදනායෙහිත් කලකිරෙයි, සංඥායෙහිත් කලකිරෙයි, සංස්කාරයන්හිත් කලකිරෙයි, විඥානයෙහිත් කලකිරෙයි. කලකිරෙනුයේ නො ඇලෙයි. නො ඇලීම හේතුයෙන් මිදෙයි. මිදුණු කල්හි මිදිණැ යි දැනීම (ප්‍රත්‍යුවෙක්ෂා ඥානය) වෙයි. ජතික්ෂය විය. මඟ බඹසර වැසැ නිමවන ලද, කරණී කරණ ලද, මේ රහත් බව පිණිස අන් කිසෙක් නැතැ යි දැනගනියි.

ඒ නිසා මොනම හේතුවක් නිසාවත් ඔබේ බිරිඳ, දරුවා, ස්වාමිපුරුෂයා, මුණුබුරා, මිණිබිරිය ධර්මයක් හැටියටම දකින්න. ඒ ධර්මයට ඔබ අගෞරව කළොත්, හිංසා කළොත්, පීඩා කළොත් ඔබ ධර්මරත්නයට පීඩා කළා වූ කෙනෙක් බවට පත්වෙනවා. ඔබ ධර්මරත්නයට පීඩා කරපු කෙනෙක් බවට පත් උනොත් ඔබ ශාස්තෘන් වහන්සේට පීඩා කරපු කෙනෙක් බවටයි පත්වෙන්නේ. හරි බරපතල තැන් මේවා. මොකද බුදුරජානන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන මොහොතේ කියනවා, ආනන්ද, මගේ ඇවෑමෙන් ධර්ම විනයයි ශාස්තෘ බවට පත් වෙන්නේ කියලා. එහෙනං ඔබේ බිරිඳ, ස්වාමිපුරුෂයා ඔබට ලැබුණ අතීත සංස්කාරෙක ධර්මතාවයක් තුළ නං, ඔබේ බිරිඳ ස්වාමිපුරුෂයාට හිත් රිද්දන මොහොතක් පාසා ඔබ ජීවමාන ශාස්තෘන් වහන්සේට හිංසා කරපු කෙනෙක් බවටයි පත් වෙන්නේ. ඒ නිසා මේවා බලවත් අකුසල් නිසයි සමාජය මේසා වේගයෙන් මෘග සංඥාවන් කරා ගමන් කරන්නේ, සමාජය මේසා වේගයෙන් දුස්සීල භාවයන් කරා ගමන් කරන්නේ, සමාජය මේසා වේගයෙන් ආයුෂ හීන භාවය කරා ගමන් කරන්නේ.

"යමෙක් ධර්මය දකී නම් හේ බිරිඳ දකියි, යමෙක් බිරිඳ දකී නම් හේ ධර්මය දකියි."